Vai trò của ca đoàn

Là thành phần của cộng đoàn phụng vụ, nhưng ca đoàn lại có một vị thế riêng biệt. Bởi vì thánh nhạc gồm hai đặc tính là thánh thiện và nghệ thuật cao, nên ca hát phải là phần việc giầu tính nghệ thuật. Muốn đạt được tính nghệ thuật cần phải có một số người có khả năng hơn đảm nhiệm. Những người này hỗ trợ hoặc hướng dẫn ca hát trong phụng vụ, tức ca đoàn, và luôn được Giáo Hội đề cao, quan tâm săn sóc.
Hiến chế Phụng vụ số 114: "Phải nỗ lực đào tạo các ca đoàn".
Sách Lễ Rôma: "Giữa các tín hữu, ca đoàn có phần việc của họ trong phụng vụ, họ phải lo chu toàn các phần việc riêng của họ, tùy theo các loại bài hát khác nhau; họ lại phải giúp cho giáo dân tham dự cách linh động vào việc ca hát… Nên có ca viên hay ca trưởng điều khiển và yểm trợ giáo dân khi họ hát. Hơn nữa, nếu không có ca đoàn, ca viên sẽ điều khiển các bài hát, còn giáo dân sẽ tùy vào phần việc của mình mà tham dự".
Ca đoàn có một vai trò và nhiệm vụ cao qúy: Điều này đã được chính Đức Phaolô VI nói như sau: "Nếu đọc kỹ các tài liệu về Thánh Nhạc, người ta sẽ thấy rõ là ngay cả bây giờ nhiệm vụ của Giáo Hội giao phó cho âm nhạc, cho những người sáng tác cũng như cho các nhạc công, các ca đoàn và những người hát trong nhà thờ thật là cao qúy và hệ trọng như từ trưới tới nay vẫn thế. Khi cử hành phụng vụ, phải liệu phô diễn những hình thức nghệ thuật cho thật hay, thật đẹp: như kèm theo các nghi thức là những cử điệu khoan thai, đẹp mắt, xứng hợp, sang trọng, cung giọng trong sáng dễ nghe, dễ đáp; như đi đôi với lời cầu nguyện của Hội Thánh là những bài hát vừa hay vừa cảm động có sức nâng tâm hồn người nghe lên cùng Thiên Chúa và giúp người ta dễ cầu nguyện. Âm nhạc tỏa chiếu trên cộng đoàn họp nhau lại nhân danh Chúa Kitô một thứ ánh sáng rực rỡ, như chính gương mặt Chúa Kitô vậy. Nhờ sức mạnh vô hình của nghệ thuật, các ca đoàn dễ bay lên vùng ánh sáng rạng ngời của chân lý, tìm gặp Thiên Chúa là Đấng thanh tẩy và thánh hóa. Như thế họ có thể giúp cộng đoàn cử hành mầu nhiệm cứu độ trong những điều kiện thuận lợi, khi chính họ thông phần mật thiết vào các ơn ích của mầu nhiệm đó".
Đức Thánh Cha nói tiếp: "Nhằm mục đích này, những tài liệu chúng tôi vừa trưng dẫn, cỏ võ các ca đoàn, từ các ca đoàn trong các đại giáo đường, các nhà thờ chính tòa, các đan viện nổi tiếng cho tới các hội hát trong các nhà nguyện, nhà thờ nhỏ, say sưa tập luyện và chuyên cần trau dồi nghệ thuật. Huấn thị về Thánh Nhạc muốn rằng không có một buổi cử hành phụng vụ nào mà không có hát nên đã yêu cầu cầu dù trong trường hợp không có ban hát nhỏ, phải có ít nhất một hai người biết hát và được huấn luyện vừa đủ để có thể giúp giáo dân tham dự Thánh lễ và các nghi lễ bằng những bài đơn sơ, dễ hát, lại biết điều khiển và làm điểm tựa cho các tín hữu dựa vào để hát nữa"
Trách nhiệm của ca đoàn:
Ca đoàn phụng vụ chỉ chuyên lo ca hát ở nhà thờ theo các chỉ dẫn cũng như đòi hỏi của phụng vụ, đúng quy luật của Thánh nhạc đề ra. Nên ca đoàn phải liệu sao, từ việc chuẩn bị cho đến việc trình bày lời ca tiếng hát trong phụng vụ với sự ý thức và hết sức chu toàn phần việc mình đảm nhận. Nghĩa là phải tập luyện, chuẩn bị bài một cách chu đáo, đến nơi đến chốn; khi trình bày phải liệu phô diễn hình thức nghệ thuật cho thật hay, bằng cung giọng trong sáng (rõ lời), có sức truyền cảm nhờ tinh thần thấm nhuần Lời Chúa và phát xuất từ tâm tình mến yêu cầu nguyện thực sự, bởi vì ca đoàn thi hành một tác vụ tập thể.
Thành phần của ca đoàn:
Vì đòi hỏi của phụng vụ, việc tuyển mộ các tín hữu vào ca đoàn cần phải đáp ứng được những tiêu chuẩn:
Không phân biệt nam nữ, lớn bé, có thể toàn nam giới, hoặc toàn nữ giới, có thể vừa có nam và vừa có cả nữ; hay tổng hợp v.v…. Nhưng hiện nay, tùy theo đối tượng tham dự Thánh lễ, hoặc để phù hợp tâm sinh lý, các giáo xứ thường tổ chức các ca đoàn theo lứa tuổi hay theo nhu cầu đoàn thể.
Tự nguyện tham gia với tinh thần phục vụ nhưng không. Mặc dù hiện nay anh chị em trong ca đoàn phục vụ hết mình với niềm hân hoan, không đòi hỏi gì cả, đa số các vị Bề Trên của cộng đoàn luôn tỏ ra quan tâm chăm sóc bồi dưỡng ca đoàn về tinh thần cũng như vật chất bằng nhiều cách.
Không những phải có khả năng chuyên môn mà còn phải có đời sống đạo hạnh xứng hợp. Những phẩm tính này phải luôn được trau dồi để từng người ngày càng góp phần phục vụ hữu hiệu hơn.
Chỗ của ca đoàn:
Thường ca đoàn được xếp ngồi gần cung thánh (tùy theo mỗi nhà thờ, nhà nguyện), nhưng làm sao để khỏi gây phiền hà cho dân chúng; miễn là giúp ca đoàn tỏ hiện được bản tính của mình, chu toàn cách tốt nhất chức năng phụng vụ của mình và tham dự đầy đủ thánh lễ cách dễ dàng và trọn vẹn. Chỗ của nhạc cụ cũng vậy.
Trong tình hình hiện nay, hầu hết các ca đoàn đều có thành phần nữ chiếm ưu thế về số lượng, nên các vị hữu trách phải sắp xếp sao để tránh mọi sự bất tiện, gây chia trí. Đồng thời cũng cần lưu ý về cách ăn mặc và đi đứng của ca viên trong ca đoàn.
Những đặc điểm để nhận biết ca đoàn phụng vụ:

Ca đoàn phụng vụ luôn theo đuổi mục đích chính là tôn vinh Thiên Chúa và thánh hóa tâm hồn các tín hữu bằng lời ca tiếng hát.
Ca đoàn phụng vụ chỉ hát những bài nhạc đạo (nhạc nhà thờ) đã được chuẩn nhận.
Ca đoàn trong khi hát vừa cầu nguyện, vừa giúp cộng đoàn cầu nguyện, và phải để lại dư âm thánh thiện và sức sống trong mỗi người.
Ca đoàn không phải là đoàn văn nghệ biểu diễn để khoe tài, khoe tiếng, ăn thua với nhóm này nhóm kia, đề cao giọng hát này giọng hát nọ; cũng không coi việc cử hành phụng vụ như một cơ hội để trình diễn âm nhạc.
Như vậy ca đoàn là một bộ phận cần thiết của cộng đoàn, cần được chăm sóc và huấn luyện, đồng thời ca đoàn cũng ý thức về vai trò và vị trí của mình trong cộng đoàn, để góp phần xứng đáng vào công việc phụng tự.