Giáo Sư Nhạc Sĩ Phạm Đức Huyến

Cảm nghĩ về
Giáo Sư Nhạc Sĩ Phạm Đức Huyến
Tác giả hai nhạc phẩm: Liberty & When Can I Be Reunited with My Mother?
(HillTop Records phát hành trong Album america)
Bài viết của Song Linh

Sự phát huy tài năng sáng tạo trong nền âm nhạc hải ngoại là điều tất yếụ Riêng trong lãnh vực Việt Nam, một Hải Linh sáng chói với những tác phẩm hợp ca bất hủ 'Hang Bêlem', 'Duyên Kỳ Ngộ'... Một Phạm Duy, Văn Cao, Đặng Thế Phong, Hoàng Trọng, Lam Phương, Trầm Tử Thiêng, Anh Bằng... và còn rất nhiều bông hoa hiếm qúy khác trong vườn nghệ thuật âm nhạc Việt Nam.

Ở đây, trong khuôn khổ bài viết có giới hạn, tôi chỉ xin bổ túc, loan tin vui 'thêm' đến cộng đồng người Việt hải ngoại, một nhạc sĩ có hai bản nhạc được hãng đĩa HillTop Records ở Hollywood chọn đưa vào Album america vừa mới phát hành. Đó là nhạc phẩm Liberty & When Can I Be Reunited with My Mother? Do ca sĩ Cody Lyons trình bầy. Đây là hai trong số mười nhạc phẩm mà Giáo Sư Nhạc Sĩ Phạm Đức Huyến đã phổ nhạc từ thơ tiếng Anh của Thi Sĩ Minh Viên hiện cư ngụ tại San Francisco, là hội viên của hội thơ quốc tế. Được biết một số bài thơ của ông đã được chọn vào giáo trình để giảng dạy ở một số trường Đại Học của Mỹ.

Nói đến Giáo Sư Nhạc Sĩ Phạm Đức Huyến với cuộc đời như dòng suối trong mát, âm thầm xuôi chảy theo định mệnh mà nơi đến và đi như một phép lạ huyền nhiệm của Chúa, tạo dựng và thắp sáng cho ông một trái tim âm nhạc mẫn cảm. Từ đó, trong hơi thở, vui buồn, hạnh phúc, khổ đau của cuộc sống, ông luôn hướng về lý tưởng Thánh Nhạc và miệt mài sáng tác.

Với trên 600 nhạc phẩm gồm nhiều thể loại, từ tình ca quê hương đến Thánh ca, sinh hoạt ca, Thiếu Nhi ca, từ đơn điệu đến hợp xướng, từ đoản khúc tới trường cạ Ngoài ra, ông còn góp công đào tạo được cả ngàn ca trưởng cho nền Thánh Nhạc Việt Nam qua 52 lớp đào tạo Ca Trưởng với kỹ thuật Điều Khiển Hợp Ca từ trước năm 1975 tới năm 2000, ở Việt Nam cũng như ở các tiểu bang Hoa Kỳ. Thành qua? trên cũng đủ nói lên khả năng sung mãn và một tấm lòng rộng mở đày sức thu hút và thuyết phục của ông đói với chúng ta.

Sau đây, xin mời qúy vị cùng tôi tâm tình với Giáo Sư Nhạc Sĩ Phạm Đức Huyến, người con yêu của Đức Mẹ, người con cưng của Giáo Hội Công Giáo, nguyên là Giáo Sư âm nhạc của Viện Khoa Học Giáo Dục, Đại Học Thành Nhân Sài Gòn từ 1970-1975.

Song Linh: Thưa Nhạc Sĩ, xin ông cho biết ông đã đến với âm nhạc như thế nào?

Phạm Đức Huyến: Trước hết phải cám tạ Thượng Đế đã ban cho tôi một năng khiếu khá phong phú về âm nhạc, một thính giác với thẩm âm cao và một tâm hồn nhạy cảm trước thiên nhiên và tha nhân.
Từ đó tôi ngụp lặn trong hào quang của âm nhạc với lòng đam mê, thích thú Học nhạc - Sáng tác nhạc - Nghiên cứu nhạc - Dạy nhạc là một tiến trình lâu dài cực nhọc nhưng cũng thật huyền nhiệm dưới bàn tay quan phòng của Thượng Đế.

Song Linh: Trong lãnh vực sáng tác, xin ông cho biết về số lượng nhạc phẩm mà ông đã viết, và thể loại nhạc nào mà ông thường quan tâm tới?

Phạm Đức Huyến: Về số lượng thì riêng Thánh ca tôi đã viết trên 300 bài để tôn vinh Chúa và ngợi ca Đức Mẹ Maria, từ bài ngắn là những ca khúc, đến bài dài là trường ca Maria Suối Hồng Ân. Những nhạc phẩm Thánh ca này có khi tôi viết dưới dạng đơn điệu, nghĩa là 1 bè, có khi dưới dạng hợp ca, hai, ba, bốn hoặc năm bè. Có bài viết cả phần đệm cho Piano, có bài viết cả phần phối khí hòa âm cho dàn nhạc hòa tấu đệm theo.

Về Nhạc Thiếu Nhi, tôi đã viết được trên 100 bài Thánh ca Thiếu Nhi để hát trong nhà thờ, trong các buổi học giáo lý... Ngoài ra, tôi cũng đã viết trên 100 bài sinh hoạt ca cho Thiếu Nhi trong lãnh vực âm nhạc giáo dục, từ lớp Vườn Trẻ Mẫu Giáo đến các lớp bậc Tiểu học. Các em vừa hát vừa học với các tiêu chuẩn dễ hát, dễ nhớ, dễ thuộc. Sáu tập sách 'Âm Nhạc Thiếu Nhí cho sáu lớp: Vườn Trẻ Mẫu Giáo và 5 lớp tiểu học đã in xong do nhà sách Khai Trí phát hành vào đầu năm 1975, nên đã cùng chung số phận của mệnh nước và tác giả của nó.

Song Linh: Trước năm 1975, nghề nghiệp và cuộc sống của Nhạc Sĩ thế nào, sau năm 1975, ông có bị đi cải tạo không?

Phạm Đức Huyến: Hầu như suốt cuộc đời tôi gắn liền với âm nhạc: Học nhạc - Dạy nhạc - Sáng tác nhạc.
Năm 1968 theo lệnh tổng động viên học khóa Sĩ Quan Thủ Đức, ra trường làm Giảng Viên ở trung tâm Huấn Luyện cán bộ Chiến Tranh Chính Trị, Biệt Khu Thủ Độ Đến năm 1970 được biệt phái về Bộ Giáo Dục để đi dạy học.
Đặc biệt từ 1970-1975: Dạy nhạc ở Viện Khoa học Giáo Dục, Đại Học Thành Nhân Sài Gòn.
Vì là Giáo Sư biệt phái nên cũng phải đi tù cải tạo gần 5 năm.

Song Linh: Trong suốt quá trình giảng dạy âm nhạc, xin Nhạc Sĩ cho biết cảm nghĩ về công việc này?

Phạm Đức Huyến: Lãnh vực âm nhạc thì mênh mông, vì thế việc giảng dạy âm nhạc cũng đa dạng. Riêng tôi, sau khi tốt nghiệp Ca Trưởng, tôi được may mắn phụ giảng cho cố Nhạc Sư Hải Linh trong các lớp Huấn luyện Ca Trưởng, nhờ đó tích lũy thêm được một số kinh nghiệm về giảng dạy. Đến năm 1982, cố Nhạc Sư Hải Linh ngưng dạy các lớp Ca Trưởng, nên từ đó tôi đã tiếp tục mở các lớp Huấn luyện Ca Trưởng ở nhiều nơi một lúc. Tính cho đến tháng 9/1990, ngày lên đường sang định cư tại Hoa Kỳ theo diện HO, tôi đã dạy xong 37 lớp đào tạo Ca Trưởng cho nền Thánh Nhạc Việt Nam.

Từ năm 1991 tới năm 2000, lớp Ca Trưởng cấp I đầu tiên tôi mở tại San Jose, California ngày 16/6/1991 và lớp gần đây nhất là lớp Ca Trưởng cấp I và cấp II tại Dallas-Fort Worth, Texas vào dịp lễ Thanksgiving, tháng 11 năm 2000. Ngoài ra, còn có các lớp Ca Trưởng ở các tiểu bang khác như Chicago, Illinois, New Jersey, Philadelphia, Missourị...

Song song với việc giảng dạy các lớp Ca Trưởng, mấy lớp dạy sáng tác nhạc cũng thật đáng ghi nhớ, mà điển hình là đào tạo thêm được một số nhạc sĩ trẻ đầy triển vọng như: Vũ Đình Ân, nhạc sĩ Lê Hà, nhạc sĩ Ân Đức... đã đóng góp cho nền Thánh ca Việt Nam nói riêng và nền Âm nhạc Việt Nam nói chung những tác phẩm rất có giá trị trong tương lai còn nhiều hứa hẹn đáng mừng.

Bên cạnh đó, tôi cũng đã viết được một bộ sách về Kỹ Thuật Điều Khiển Hợp Ca gồm 3 cuốn dùng làm giáo trình cho chương trình huấn luyện 3 cấp Ca Trưởng.

Song Linh: Thưa Nhạc Sĩ, thật là thú vị và đầy ngạc nhiên đối với một số người biết sự thành công lớn lao của ông trong lãnh vực Thánh Ca, bây giờ được nghe các ca sĩ như Vũ Khanh, Ý Lan, Giao Linh, Thanh Vân... hát những bài ca trữ tình của ông thật đặc sắc. Xin ông cho biết ý kiến về lãnh vực này?

Phạm Đức Huyến: Tình yêu vẫn luôn là đề tài muôn thuở cho mọi thời đại, cho các giới Văn, Thi, Nhạc sĩ. Tình yêu lứa đôi thật thơ mộng đậm đà, nhưng cũng đầy nước mắt, đau buồn và ngang trái. Tình yêu quê hương thật cao đẹp và tuyệt vời, đầy oai hùng và bi tráng. Những yếu tố trên đã là nguyên động lực tạo nên một kho tàng âm nhạc với biết bao tác phẩm bất hủ.

Từ năm 1965 tôi đã viết 'Buồn Trong Cơn Mế, 'Hát Trong Đêm Đen', rồi 'Tình Đắng'... 'Quanh Đây Là Anh Em'... Đến năm 1971 viết 'Lắng Tiếng Ru Đêm' dưới dạng hợp ca, rồi 'Hát Dưới Bóng Trường Sơn', 'Hát Bên Bờ Thái Bình', 'Bến Sông Trăng'...

Từ năm 1995 tới nay, tôi viết về tình ca khá nhiềụ Riêng về nhạc phổ thơ cũng đã gần 100 bài của các nhà thơ mà tôi quen biết như Sương Mai, Hoàng Ngọc Văn, Ngọc An, Hạo Nhiên, Nguyên Phương, Hà Ngọc Lân, Hoàng Xuyên Anh, Thiện Tâm, Thảo Chi, Băng Tâm, Minh Viên, và cả chính Song Linh nữa ... Vì thế mà các bạn hữu đã dí dỏm tặng cho tôi một danh xưng 'Nhạc Sĩ của các Nhà Thớ, thấy cũng vui vui.

Song Linh: Riêng về hai nhạc phẩm Liberty & When Can I Be Reunited with My Mother? Mà Nhạc sĩ đã phổ từ thơ tiếng Anh của Thi sĩ Minh Viên mới được hãng đĩa HillTop Records, Hollywood chọn vào Album america vừa mới phát hành khắp nơi, hai tác phẩm này được đánh giá như thế nào?

Phạm Đức Huyến: Từ ngày bước chân tới Hoa Kỳ năm 1990, tôi nghĩ rằng đây là dịp may cho tôi có nhiều cơ hội để nghiên cứu thêm về âm nhạc Hoa Kỳ và Thế giới. Tôi đã dành ra 5 năm để nghiên cứu (research) về kỹ thuật điều khiển dàn nhạc, về sáng tác, hòa âm, đối âm, tẩu pháp và các thể loại âm nhạc. Nghiên cứu để rút ra những gì tinh túy nhất và thích hợp nhất với ngôn ngữ của mình, với lối điều khiển hợp ca của mình... và tìm cách ứng dụng vào lãnh vực âm nhạc của mình sao cho mỗi ngày một phong phú và thích nghi hơn. Điều này đã được khẳng định khi hãng đĩa HillTop Records, Hollywood đã chọn hai bài nhạc của tôi vào Album america với lời nhận xét về hai bài Liberty & When Can I Be Reunited with My Mother? Như sau: 'The musicians and arrangers have all told me how much they appreciate 'Libertý. We feel sure that 'Libertý will be a highlight of the album. We think your material is excellent'. Đó là lời nhận xét của ông Tom Hartman, nhà sản xuất đĩa nhạc.

Với album 'Country Magic' của hãng đĩa HillTop Records này, sẽ phát hành vào những tháng tới, cũng đã chọn hai tác phẩm của tôi, đó là bài 'The River', thơ của Thi sĩ Minh Viên và bài 'Sounds of a lonely Bird', thơ của Nhà thơ Hoàng Ngọc Văn, do Ngô Đa Thiện chuyển dịch sang Anh Ngữ.

Qua những nhận xét của nhà sản xuất đĩa nhạc đã dùng những chữ 'Excellent', 'highlight' để nói về hai tác phẩm của tôi, thiển nghĩ đã cho thấy phần nào giá trị của hai tác phẩm ấy. Cộng với việc chọn lựa thêm hai tác phẩm nữa để đưa vào album Country Magic kế tiếp, càng làm cho tôi vững tâm trên bước đường sáng tác và hội nhập vào dòng nhạc Hoa Kỳ và thế giới.

Song Linh: Thưa Nhạc Sĩ, theo như chúng tôi được biết, ngoài hãng đĩa HillTop Records ở Hollywood mà ông đã ký hợp đồng 4 nhạc phẩm của ông, ông còn đang ký hợp đồng với mấy hãng đĩa khác nữa, điều đó như thế nào, xin ông vui lòng cho biết thêm?

Phạm Đức Huyến: Tôi cũng đã ký hợp đồng với hãng đĩa Hollywood Stars Music Productions được hai nhạc phẩm, đó là bài When Can I Return to My Native Countrỷ Bài này tôi phổ nhạc từ thơ của thi sĩ Minh Viên. Còn bài thứ hai là một trường ca 'Diana, Princess of Wales', phần thơ tiếng Anh do Tiến sĩ Dư Phương Long sáng tác, nói về cuộc đời của Công Nương Diana từ lúc còn là một thiếu nữ vô tư kiều diễm, đến lúc gặp và kết hôn với Thái tử nước Anh, một cuộc tình đầy những hào quang nhưng cũng tràn ngập bóng tối và đổ vỡ. Rồi kết cục là cái chết tức tưởi của Công Nương Diana trong sự tiếc nuối của bao người.

Qua những đột biến cuộc đời của một con người, nên phần âm nhạc cũng được vận dụng nhiều thể loại khác nhau để phù hợp với từng giai đoạn của đời người. Trường ca này là một tổng hợp của nhạc thất âm, nhạc ngũ âm, những giai điệu cổ của nhạc bình ca... trải dài trong 40 phút trình diễn.

Và mới đây, tôi cũng đã ký hợp đồng với hãng đĩa amerecords hai bài nữa. Trước hết là bài 'A Former Photograph' thơ tiếng Anh của nhà thơ Ngọc An và Ngô Đa Thiện. Thứ hai là bài 'Homeland Lové thơ của nhà thơ Hoàng Ngọc Văn, Ngô Đa Thiện chuyển dịch sang Anh Ngữ. Được biết bài thơ 'Homeland Lové (Tình Quê) của nhà thơ Hoàng Ngọc Văn cũng đã được chọn đăng trong tuyển tập The International Library of Poetry trước đây ít lâu.

Song Linh: Xin Nhạc Sĩ cho biết đôi nét về dự tính, ước vọng tương lai, trong khi những đóa hoa âm nhạc đang nở rộ trong tâm hồn ông?

Phạm Đức Huyến: Ước vọng tha thiết nhất của tôi là luôn luôn muốn chia sẻ những kiến thức của mình về sáng tác nhạc và kỹ thuật Điều Khiển Hợp Ca cho các bạn trẻ khắp nơi qua các lớp sáng tác và các lớp ca trưởng, hầu góp phần nhỏ bé của mình cho vườn hoa âm nhạc Việt Nam bao la nói chung, nền Thánh Nhạc Việt Nam nói riêng mỗi ngày thêm phong phú và đầy hương sắc.

Song song với việc giảng dạy âm nhạc, tôi sẽ cố gắng thực hiện bộ DVD dạy về 'Kỹ Thuật Điều Khiển Hợp Cá cho 3 cấp:
Một bộ DVD cho lớp Ca Trưởng cấp I.
Một bộ DVD cho lớp Ca Trưởng cấp II.
Một bộ DVD cho lớp Ca Trưởng cấp III.

Công việc này phải kéo dài trong nhiều năm mới hoàn thành được.

Trên đường về, bầu trời không trăng sao, không gian se lạnh. Tôi miên man suy nghĩ về Giáo Sư Nhạc Sĩ Phạm Đức Huyến, người có đôi mắt hiền từ, dáng vóc thanh tao, và có bộ óc âm nhạc tuyệt vời với tấm lòng bao dung, độ lượng.

Riêng về khía cạnh âm nhạc trong mấy thập niên qua, ông không ồn ào, bon chen, mà chỉ âm thầm son sắt sáng tác, nghiên cứu và phát huy khả năng sáng tạo để đóng góp những tinh hoa mới lạ cho nền âm nhạc Việt Nam. Thành qua? đó và cuộc hành trình nghệ thuật âm nhạc nơi ông có thể sẽ còn thăng hoa hơn nhiều, tạo thêm niềm hãnh diện và làm vẻ vang dân Việt trong một đất nước đa chủng, đa văn hóa này.

(Lê Hùng sưu tầm và chép lại từ tạp chí Tiếng Vang, California)